Người Hà nội có rất nhiều các món về xôi, nhưng xôi xéo là một trong những loại xôi đặc trưng nhất của họ. Và gần như đã quá quen thuộc, khi mỗi buổi sáng người ta được lót dạ bằng những gói xôi xéo thơm lừng được bọc trong những chiếc lá sen hồ Tây, với những chiếc lạt rơm vàng ruộm thật đơn giản mà quyến rũ.
Trong các món xôi thì quy trình làm xôi xéo khá cầu kỳ. Gạo nếp phải chọn loại hạt dài, đều, đãi sạch sạn, vo kỹ, rồi ngâm nước nghệ để nhuộm vàng, vớt gạo để ráo nước, xóc muối rồi mới đổ vào chõ đồ xôi. Hạt đậu xanh được chọn phải là hạt căng, sạch sạn, xay vỡ đôi, ngâm nước, đãi sạch vỏ, cho vào chõ thổi cho chín rồi đổ vào cối giã mịn, nắm đậu chặt tay thành nắm tròn như quả bóng.
Xôi xéo là món ăn ưa thích của nhiều người và cũng khá phổ biến, nó vừa lạ lại vừa quen, gần giống như xôi vò nhưng có thêm hành phi và mỡ.
Ở Hà Nội, có lẽ cũng không còn dễ tìm được hàng xôi xéo ngon và nấu đúng kiểu như xôi xéo Hà nội. Những người sành ăn ở Hà Nội đã nói về vị ngon của xôi xéo như sau:
“Mỡ, đậu và xôi như tan vào trong miệng, một mùi thơm ngậy của hành phi đã tạo cho người ta một cảm giác dễ chịu khi thưởng thức nó vào mỗi buổi sáng”.
Câu nói trên lúc đầu nghe có vẻ hơi quá nhưng chỉ khi ăn vào người ta mới cảm nhận được rằng nó chẳng chua ngoa một chút nào.
Gói xôi nóng ấm, từng hạt xôi vàng óng ả, mỡ màng, thơm mùi nếp, đậu xanh vàng mịn được thái thành từng lát bằng con dao bài nhanh thoăn thoắt phủ đầy lên gói xôi, dưới thêm thìa mỡ cùng với hành phi màu cánh gián giòn rụm, phảng phất mùi lá sen tươi.
Xúc một thìa xôi với chút hành phi đưa vào miệng, nhai chầm chậm, mới thấy hương vị của các thức gạo, đỗ, mỡ, hành lan ra trong miệng mang đến một cảm giác khoan khoái, thơm sạch và dễ chịu.
Người Hà Nội vốn kỹ tính, nhịp sống đô thị tấp nập, ồn ào nhưng ăn xôi xéo vào buổi sáng là một thói quen và là thứ quà không thể thiếu được.
Xôi xéo luôn là món ăn được ưa chuộng, nhất là trong những ngày se se lạnh. Một số làng ven đô Hà Nội như Phú Thượng, Tân Mai, Tương Mai có nghề nấu xôi xéo truyền thống, sáng sáng đều đem bán khắp các con phố, ngõ xóm ở Hà thành.
Bởi thế đến bây giờ sau bao nhiêu năm xa cách tôi vẫn không thể nào quên được cái hương vị có một không hai của xôi xéo.
(sưu tầm và ghi chép) – 2019